Onze inzet

Hoewel het coronavirus ook in 2021 nog veel economische impact had, zien we in vergelijking met 2020 een gevarieerder beeld ontstaan.
Een aantal economische sectoren heeft de weg naar herstel en soms zelfs snelle groei gevonden. We zien dat terug bij ondernemers in de bereidheid om plannen te maken en te investeren, nu en in de toekomst. Dit leidt net als in de rest van Nederland tot onder andere druk op de arbeidsmarkt en tekorten aan grondstoffen en stijgende grondstofprijzen. Ook de aankoop van onroerend goed of bedrijfskavels is sterk toegenomen.
Andere sectoren staan er juist slechter voor. Zij  zijn ook in 2021 meermaals getroffen door genomen maatregelen. Ondanks een goede zomer bevinden zich hier veel ondernemers in zwaar weer. Het gaat om ondernemers in de binnenstad, de cultuursector, sport en recreatie, evenementenbranche en overige zakelijke dienstverlening.
We hebben in 2021 ingezet op vier sporen:

• Ondersteunen van ernstig door corona getroffen ondernemers.
• Versnellen van transformatie naar circulariteit en duurzaamheid op werklocaties.
• Vergroten werkgelegenheid.
• Stimuleren van samenwerking.

Economie

Economisch profiel

In 2021 heeft een belangrijke focus gelegen op het ondersteunen van ondernemers actief in of verbonden aan de binnenstad.
Naast de landelijke ondersteuning gericht op behoud van liquiditeit en banen hebben we gemeentelijk opnieuw ondersteunende maatregelen genomen. Het uitstellen van betaling van lokale belastingen, leges en huur en het niet innen van de precario voor terrassen dragen bij aan liquiditeit en behoud van werkgelegenheid bij onze ondernemers. Ook is er weer extra ruimte gekomen voor terrassen.
Daarnaast is een subsidie ter beschikking gesteld van € 500.000 voor getroffen ondernemers voor collectieve activiteiten bedoeld om de coronaschade te beperken of herstel te bevorderen.
Wij hebben samen met Stichting Zutphen Promotie en Binnenstadsmanagement Zutphen aanvragers actief begeleid om te komen tot concrete subsidie aanvragen. Dit heeft geleid tot 23 aanvragen uit verschillende sectoren en een aantal nieuwe samenwerkingen.
Naast acties gericht op de korte termijn zijn ook initiatieven gehonoreerd die bijdragen aan lange termijn ontwikkelingen, zoals verduurzaming van de feestverlichting in het centrum, verbeteren van bewegwijzering en verbinden van bezoekersstromen.
In andere sectoren is het reguliere contact onderhouden, zodat we weten wat speelt bij ondernemers en hen kunnen faciliteren.
Voortvloeiend daaruit is gewerkt aan het ondersteunen van de groei van de circulaire industrie, onder andere door uitvoering van de werkpakketten uit de regiodeal.

Toekomstbestendige bedrijventerreinen

Bij het toewerken naar toekomstbestendige bedrijventerreinen maken we gebruik van mogelijkheden en kansen vanuit het programma Toekomstbestendige Bedrijventerreinen van de provincie Gelderland en het regionale programma Werklocaties. De versnelling van transformatie naar circulariteit en duurzaamheid vindt plaats door participatie in drie werkpakketten van de Regiodeal Cleantech Regio.
In werkpakket 1 Organisatiegraad zijn in 2021 de eerste stappen gezet om te komen tot een betere organisatiegraad. Zo hebben we een vacature uitgezet voor een parkmanager. Ook is onderzocht of beter benutten van groenstroken zou kunnen bijdragen aan het voorkomen van hittestress.
In Circulaire Bedrijventerreinen, werkpakket 2 van de regiodeal, wordt gewerkt aan het sluiten van de kringloop voor grondstoffen. Na de eerste gesprekken met bedrijven om de kansen te inventariseren wordt in 2022 de stap naar concreetheid gemaakt met het cluster rond circulaire bedrijven.
De rapportage over werkpakket 3 Energietransitie, waaronder de ontwikkeling van een Smartgrid op de Mars en de ontwikkeling van een netwerk gericht op waterstof, is opgenomen in de paragraaf Duurzaamheid.
In 2021 zijn de initiatiefnemers van de Techniekfabriek, broedplaats van technische innovaties, begeleid om te komen naar doorontwikkeling, financiering en aankoop van het pand. In de Techniekfabriek faciliteren wij de totstandkoming van een sterke samenwerkingsketen tussen bedrijven en onderwijsinstellingen in de techniek in Zutphen.
Periodiek is overleg met het bestuur van zowel Bedrijvenkring Zutphen als met Stichting Parkmanagement Zutphen. Eind 2021 is besloten een vacature uit te zetten voor een parkmanager om de samenwerking op bedrijventerreinen een impuls te geven.

Vergroten werkgelegenheid

De vraag naar kavels groeit stevig door; in heel Nederland en ook in Zutphen. De gemeente Zutphen heeft eind 2021 slechts vier beschikbare kavels in eigendom: één op De Mars en drie op De Revelhorst. Dit beperkte aanbod betekent wel dat bedrijven minder goed gefaciliteerd kunnen worden.
De verwachting is dat de vraag aanhoudt. Bij de ontwikkeling van de Omgevingsvisie in 2022 is de beperkte beschikbaarheid aan kavels een belangrijk aandachtspunt. De bedrijventerreinen zijn verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van de werkgelegenheid in Zutphen.
In 2021 is gewerkt aan de voorbereiding van De Techniekfabriek, de energietransitie op De Mars en de Industriehaven. Gepland is dat De Techniekfabriek in 2022 start. Dan is een van de versnellers uit het programma Werk operationeel.

Bevorderen werkgelegenheid

De arbeidsmarktregio FactorWerk heeft een groot aantal succesvolle activiteiten vanuit ‘Perspectief op Werk’ in 2021 gecontinueerd. De Perspectief op Werk agenda is in 2019 gestart, in 2020 herijkt vanwege de corona pandemie, omdat de financiering liep tot en met 2021 zijn de activiteiten in 2021 ook geëvalueerd. Een kleine greep uit de behaalde regionale resultaten:

• Vergroten naamsbekendheid Factorwerk onder werkgevers door inzet communicatie. Herkenbaarheid van 1 werkgeversservicepunt is toegenomen.
• Evenement ‘Sociaal ondernemen Werkt’.
• Maandelijks online kennissessies voor ondernemers, 7 online banenmarkten.
• 75% van werkfitte kandidaten in de arbeidsmarktregio zijn zichtbaar in matchingstool Sonar.
• 217 jobcoachvouchers uitgereikt.

Om de negatieve effecten van corona op de arbeidsmarkt op te vangen zijn alle activiteiten regionaal gebundeld in het Regionaal Mobiliteitsteam (RMT), actief onder de noemer: deRegioWerktDoor!.
Het RMT is operationeel en richt zich op:

• Het begeleiden van werk (loosheid) naar nieuw werk.
• Ondersteuning van ondernemers en ZZP’ers.
• Het behouden en versterken van ondernemers.
• Versterken van de samenwerking aansluiting onderwijs- arbeidsmarkt.
• Aansluiting beroepsbevolking op de arbeidsvraag van nu en van de toekomst.
• Ondersteuning (kwetsbare) jongeren met afstand tot de arbeidsmarkt.

Via de Regiodeal Cleantech Regio is in 2021 een gezamenlijk scholingsfonds opengesteld.
Met behulp van cofinanciering is het project Vliegwiel in het Waterkwartier gestart, zie toelichting in programma 4.

Versterking samenwerking

Om tot realisatie van grotere economische opgaves te komen is samenwerking nodig. Dat wordt gedaan door periodieke overleggen, in Zutphen, maar ook daarbuiten. Door een actieve lobby agenderen wij economische opgaven uit Zutphen, soms alleen, soms in regioverband.
Zo dragen we actief bij aan het vergroten van mogelijkheden voor realisatie van projecten en cofinanciering. Even belangrijk is het wegnemen van obstakels waar samenwerkende ondernemers tegenaan lopen.
Dit doen we door met een concrete case gesprekken aan te gaan bij o.a. de provincie Gelderland en bij landelijke ministeries, met de intentie om grotere opgave te faciliteren.
Deze werkwijze is tijdrovend. Het zorgt er echter wel voor dat gemeente Zutphen en haar ondernemers steeds meer als relevante partij gezien wordt op het vlak van innovatie in het economisch domein.

Regionale propositie en investeringsplatform

We hebben in 2021 actief bijgedragen aan de regionale propositie Cleantech Regio 1.0. Deze wordt verder geconcretiseerd in 2022.
In Cleantech Regio verband zijn samen met RVO, VNG, BNG en Oost.nl mogelijkheden verkend om te komen tot een investeringsplatform voor economisch-maatschappelijke opgaven. In een eerste test zijn vier projecten verder uitgewerkt en gezamenlijk besproken om de werkwijze te onderzoeken. Besloten is om samen met Deventer, Apeldoorn en Cleantech Regio deel te nemen aan de kwartiermakersfase.

Versterken relatie samenwerkingspartners

Het agenderen van de bevaarbaarheid van de IJssel bij Zutphen blijft een aandachtspunt in relatie tot de ontwikkeling van de Industriehaven. Naast gesprekken met Deltares, Rijkswaterstaat, Provincie Gelderland en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is in 2021 ook gesproken met individuele bedrijven die een belang hebben.
Het ontwikkelen van de businesscase Industriehaven is opgepakt in samenspraak met de provincie. Hiervoor is een modal shift makelaar ingeschakeld.

Binnenstad

De binnenstad van Zutphen, een van de grote economische motoren, maakt de komende jaren een ontwikkeling door, zowel ruimtelijk als op het gebied van duurzaamheid en mobiliteit.
Ook in 2021 zijn stappen gezet om te komen tot realisatie.
De fysieke stappen zijn het meest zichtbaar. Het creëren van randvoorwaarden voor de ontwikkeling en het behoud van het centrum zijn minder zichtbaar, maar zorgen dat de fysieke stappen optimaal benut worden.
Zo is de Koersnotitie Toerisme voorbereid en is de cultuurnota ‘De stad als podium 2021-2024’ vastgesteld door de gemeenteraad. Ook is een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met Stichting Binnenstadmanagement Zutphen voor de periode 2021 t/m 2024 tot stand gekomen, evenals een nieuw samenwerkingsverband met Stichting Zutphen Promotie voor 2022 t/m 2025.
Via de provincie Gelderland is subsidie ontvangen voor intensivering van het centrummanagement met als doel actueel inzicht in gebruik van commerciële panden om initiatieven te bevorderen en te begeleiden.
Er is met hulp van een adviesbureau gewerkt aan de totstandkoming van functieprofielen voor de binnenstad. Het rapport wordt begin 2022 opgeleverd.
Daarnaast is subsidie ontvangen voor onderzoek naar de toekomst van de binnenstad naar een blijvend aantrekkelijk gebied voor bezoekers, bewoners en ondernemers. Bij het uitvoeringsplan als resultaat van uitgevoerd onderzoek denken we naast wonen, horeca en detailhandel ook aan maatregelen rond evenementen, ecologie, klimaatadaptatie, mobiliteit, verblijfsruimte en overnachten.

Prettig verblijven in de binnenstad

Het gastvrij ontvangen van inwoners en bezoekers in de binnenstad wordt vanuit verschillende invalshoeken opgepakt.
Vanuit de coronasubsidie is een deel toegekend aan Binnenstadsmanagement Zutphen. Zij hebben in samenwerking met Koninklijke Horeca Nederland cursussen aangeboden aan horecaondernemers in de binnenstad om erkend en volwaardig leer-werkbedrijf te worden. Dit zorgt voor een kwaliteitsslag in de horeca, meer binding van het personeel en trekt ook nieuwe horecamedewerkers aan.
Stichting Zutphen Promotie heeft campagnes uitgevoerd gericht op inwoners en bezoekers uit de regio, gericht op winkelen, ruimte voor ontspanning, winterbezoek, smaak, cultuur.  Daarbij is een koppeling gemaakt naar ons Hanzesteden verleden.
De informatie bij de entrees van de binnenstad is aangepast.

Poorten van de stad

Er is veel voorbereidend werk gedaan rond Poorten van de stad in een door een extern bureau uitgevoerd onderzoek. Begin 2022 wordt dit onderzoek naar de toekomst van de binnenstad afgrond. Daarna starten we met de functionele ontwikkeling van deelgebieden zoals de Stationsstraat.
Het onderzoek naar de haalbaarheid van camperplaatsen wordt meegenomen in het omgevingsvisie traject.
Als gevolg van de beperkte personele bezetting en de wens om te komen tot een integrale omgevingsvisie zijn de overige plannen niet geprioriteerd. Deze worden meegenomen in de omgevingsvisie en de mobiliteitsvisie binnenstad.  
Aan de rand van de binnenstad zijn grotere fietsparkeerplaatsen gemaakt bij de Laarstraat en het ’s Gravenhof. De aanleg van een wandelpad langs de Houtwal en verbetering van de oevers aan de Vispoortgracht wordt begin 2022 uitgevoerd.

Erfgoed

De geplande inzet rond het openstellen, behouden, verduurzamen en zichtbaar maken van erfgoed is grotendeels behaald.

Historische en duurzame Hanzestad

De plannen voor de verschillende panden zijn in 2021 verder ontwikkeld. Ook het plan voor de kapconstructie van de Broederenkerk is al gereed. Het plan om de Spanjaardpoort verder te ontwikkelen is losgelaten tot het moment dat de bouwontwikkeling in het klein Vaticaan verder op gang is gekomen.
De voorbereiding van de Bourgonjetoren heeft vanwege overleg met de buurt langer geduurd. De plannen zijn afgemaakt en in december is de omgevingsvergunning voor de verbouwing ontvangen. De realisatie zal alsnog in 2022 volgen.
Verduurzaming van het monumentale erfgoed is een belangrijke prioriteit. Samen met Zutphen Energie, het Gelders Genootschap en Zutphense erfgoedpartners hebben we een week lang informatie gedeeld (vanuit een oude SRV wagen op de Overwelving) en van elkaar geleerd over het verduurzamen van monumentale panden.
Ook is gewerkt aan een kansenkaart die aangeeft welke monumentale panden in aanmerking komen voor zonnepanelen.

Vergroten zichtbaarheid voor publiek

Er is in 2021 hard gewerkt aan het vergroten van fysieke en digitale zichtbaarheid voor inwoners en bezoekers via onder andere het openstellen van monumentale panden en het themajaar 'de Vergeten eeuw, Zutphen van 1800-1900'. De samen met het onderwijs en andere partners ontwikkelde educatieve programma's hebben ook bijgedragen aan die zichtbaarheid voor jong en oud.

Fysieke zichtbaarheid

Het openstellen van gemeentelijke monumentale panden voor publiek was door de coronasituatie niet het hele jaar mogelijk.  
Het themajaar ‘de Vergeten eeuw, Zutphen van 1800-1900’ was een groot succes. Nog nooit waren zoveel stichtingen, bedrijven en instellingen betrokken bij een programmatisch themajaar voor cultuur en erfgoed in Zutphen. Er zijn bijzondere producties tot stand gekomen zoals:

• een pop-up museum in een pand van de David Evekink stichting, bezocht door ruim 3.000 mensen;
• samenwerkingsprojecten met Aventus MBO;
• een grote expositie in de Lunetten over 700 jaar Borro, gerealiseerd samen met Sensire.

Daarnaast waren er onder andere lezingen, een boek, symposium, wandeling, serie in de Contact en een digitale serie.
De voorbereidingen voor themajaren 2022 en 2023 zijn opgepakt. Hiervoor zijn we regionaal en landelijk samenwerking met andere gemeenten aangegaan. De regionale uitstraling en de impact in de stad heeft inmiddels het ambitieniveau bereikt dat in het collegeprogramma is uitgesproken.
De realisatie van monumentenborden en uniforme bewegwijzering staat voor 2022 op de planning.

Digitalisering en innovatie van de collectie

Als een van de eerste gemeenten in Nederland heeft Zutphen nu alle vier gemeentelijke erfgoedcollecties ontsloten. De archeologische vondstendatabase werd niet alleen ontwikkeld maar is ook uitgevoerd en gelanceerd. Daarmee is de opbrengst hoger dan vooraf gepland.

Erfgoededucatie van jong tot oud

Ook op het gebied van erfgoededucatie is de geplande inzet geleverd.

• Met de Muzehof is de eerste fase van het project Erfgoededucatie Zutphen-Lochem afgerond. Het gaat om een driejarig omvangrijk programma om professioneel aanbod te ontwikkelen met partijen in de stad.
• Met de VO opleidingen is een inventarisatie gedaan naar het bestaande aanbod.
• De populaire cursus Zutphenkunde wordt voortgezet en nu ook aangeboden via de erfgoedportal.
• De Nederlandse Restauratie schildersvakopleiding bij de Schildersvakschool op de Mars is gestart met een eerste pilot in 2021.

Onderzoek en samenwerking met onderzoeksinstellingen

De TU Delft heeft in Zutphen in september een Roadshow gehouden over kansen voor het verduurzamen van de gemeente.
De ambities voor onderzoek en samenwerking op het gebied van erfgoed zijn grotendeels behaald met uitzondering van het afsluiten van een overeenkomst met de Radboud Universiteit. We zetten erop in dit volgend jaar vorm te kunnen geven.

Cultuur

Door de beperkende maatregelen, ingesteld ter bestrijding van het coronavirus, hebben culturele organisaties en verenigingen veel activiteiten moeten afgelasten of opschorten. Ook in 2021 is hierdoor weer aanzienlijke financiële schade geleden.

Individuele kunstenaars, theatermaker en vrije producenten kregen opnieuw te maken met een forse inkomstenderving die in veel gevallen niet of nauwelijks kon worden gecompenseerd.

De jaarrekeningen over 2021 gaan uitsluitsel geven over de werkelijke impact van de coronacrisis op de financiële situatie van de culturele basisorganisaties. Zij hebben zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de diverse (generieke) regelingen ter compensatie van de coronaschade. De subsidies voor de basisinstellingen zijn conform de daarvoor in de begroting opgenomen bedragen uitbetaald. Het spreekt voor zich dat de basisinstellingen niet in staat zijn geweest de prestaties te leveren die met hen zijn overeengekomen. In de beoordeling van die prestaties wordt daarmee rekening gehouden.

Voor het verdelen van de van het Rijk ontvangen compensatiegelden voor de lokale culturele sector is de Tijdelijke subsidieregeling COVID-19 gemeente Zutphen 2020 opengesteld. Van de beschikbare € 900.600 is € 812.360 uitgekeerd.
In 2021 is van het rijk in de september- en decembercirculaire een bedrag van € 283.460 ontvangen voor het gedeeltelijk compenseren van inkomstenderving door lokale culturele organisaties in 2021.

Verbeteren diversiteit en kwaliteit cultuuraanbod

Afspraken over kwaliteit en diversiteit van het aanbod nemen we op in de prestatieafspraken met de basisorganisaties, vast te stellen in 2022.
Bij beoordeling van subsidieaanvragen kregen de criteria kwaliteit en vernieuwing een hogere weegfactor. Door corona waren de makers echter zeer terughoudend in het creëren van nieuw aanbod. Voorbeeld van nieuw en kwalitatief hoogwaardig aanbod is het Internationale Big Draw Festival.
Het uitbreiden van de subsidieregeling met een vierjarige subsidie voor cultuurpijlers is onderdeel van het uitvoeringsprogramma. Vooruitlopend daarop is aan Stichting CelloWercken een meerjarige subsidie toegekend.
Nieuw kleinschalig aanbod van lokale makers wordt gestimuleerd door een geoormerkte subsidie aan Theater Hanzehof waardoor voor lokale cultuurpartners een lager tarief voor het gebruik van de zalen kan worden gerekend.
Ondanks alle beperkingen was er toch ook in 2021 cultuur te beleven in Zutphen. Zoals de inmiddels bekende evenementen als Cello Festival, Zomer Academie, Festival Oeverloos, World Press Photo, Popronde, de voorstellingen van Jeugdtheater Zjuust, theaterproject De Hoven en de voorstelling in het kader van Theater na de Dam door theaterwerkplaats Woest Oost.
Als ‘lokale randprogrammering’ bij de IJsselbiënnale was in Dat Bolwerck de veel bezochte expositie ‘Stil het tij’ te zien. In 2021 deed het internationale tekenfestival The Big Draw voor het eerst ook Zutphen aan. In november was er de eerste editie van het Nederlands Poëziefilm Festival en in het kader van het Sweelinckjaar werd het Sweelinckfestival georganiseerd.

Talentonwikkeling en creatieve makers

CelloWercken en Zomer Academie spelen een belangrijke rol op het gebied van talentontwikkeling. Aan CelloWercken is een meerjarige subsidie verleend voor het opzetten van een (post)HBO-opleiding in samenwerking met de conservatoria in Utrecht, Rotterdam en Den Haag.
In Stedendriehoek-verband is door de poppodia Gigant (Apeldoorn) en Burgerweeshuis (Deventer) en Stichting Muzehof een voorstel gedaan voor het aanstellen van een poptalentmakelaar in de regio Zutphen-Lochem.
Theaterwerkplaats Woest Oost is partner in ‘DE WERF’, een nieuw talentontwikkelingstraject voor jonge professionals. Andere partners in dit project: Nationale Jeugdorkesten Nederland, Theater Gajes, ID Theatre Company en het Theaterschip. Met De Werf wordt geïnvesteerd in het makersklimaat in Oost-Nederland.
Aan twee cultureel ondernemers, gehuisvest in het Agnietenklooster, is gelegenheid geboden om plannen uit te werken voor een culturele broedplaats op die locatie.

Samenwerking

De stichtingen Graafschap Bibliotheken, Hanzehof en Muzehof centrum voor de kunsten namen het initiatief om van Buitensociëteit en Theater Hanzehof een ‘Huis van de stad’ te maken. Daarbij wordt uitgegaan van gezamenlijke huisvesting van bibliotheek, Hanzehof en Muzehof in het pand aan de Coehoornsingel. Aan architectenbureau Mecanoo is opdracht gegeven een haalbaarheidsonderzoek te doen.
Op verzoek van de provincie GLD is een notitie opgesteld waarin langs drie themalijnen voorstellen worden gedaan voor het versterken van de culturele infrastructuur in de regio Apeldoorn, Voorst, Brummen, Lochem (in dit verband door de provincie aangeduid als ‘regio Stedendriehoek’). Per themalijn zijn voorstellen uitgewerkt, waaronder het instellen van een regionaal podium expertisecentrum in de regio Zutphen-Lochem (themalijn ‘Regionale kennisdeling en ondersteuning).
Op ambtelijk niveau is regulier overleg gevoerd met Apeldoorn en Deventer. Gezamenlijk zijn bestuurlijke overleggen van de drie portefeuillehouders cultuur in Apeldoorn, Deventer en Zutphen. In deze overleggen is onder meer besloten het plan voor De Werf (zie hiervoor) te steunen. Daarnaast is besloten te onderzoeken of Zutphen kan aansluiten bij de Adviescommissie Cultuur Apeldoorn Deventer voor het beoordelen van grote subsidieaanvragen.

Hanzehof

In de voorjaarsnota 2021 heeft de gemeenteraad besloten het college de ruimte te geven het vastgoed van stichting Hanzehof over te nemen voor € 7,4 mln. De afspraken hierover worden vastgelegd in een koopovereenkomst, huurovereenkomst en nieuwe subsidieafspraken.